Voorkom polarisatie onder boeren, zorg voor perspectief, aldus René van Druenen en Esther Vastrick van Agrobosbouw NL.
Op de vraag ‘Noem overeenkomsten tussen landbouw en onderwijs’ is sinds kort een nieuw antwoord mogelijk: de klassieke belangenbehartigers worden links en rechts ingehaald door zich veel activistischer opstellende organisaties. Halsoverkop stellen ze zich hierachter op, uit eigen lijfsbehoud. Polarisatie ligt op de loer.
Wat de landbouw betreft gaat het om een Landbouw Collectief, waarin boerensectoren, vakbonden en protestgroepen zich verenigd hebben met één gemeenschappelijk doel: perspectief. Op korte én lange termijn, zoals hoofdredacteur Jan Vullings van Boerderij het formuleerde. Onderwijs en landbouw hunkeren vooral naar een degelijk toekomstperspectief.
Uit de Trouw-enquête ‘De Staat van de Boer’ kwam naar voren dat 85 procent van de duizenden ondervraagde boeren graag wil verduurzamen. Wat redacteur Joost van Velzen begin oktober nog tot de vaststelling bracht dat het ‘met de bereidheid van agrariërs om door het leven te gaan als min of meer circulaire boer wel goed zit, afgaande op dat onderzoek’. Er zijn boeren die op de oude weg willen of moeten doorgaan door nog intensiever te produceren. En er is een groep die minder intensief wil produceren en meer rekening wil houden met de natuur. De vraag is hoe beide groepen kunnen samengaan.
Praktijkervaring
Onze praktijkervaring is dat veel van de boeren uit de tweede groep flinke stappen willen zetten. Bijvoorbeeld als het gaat om een overstap naar agro-ecologische landbouw zoals agrobosbouw. Daarbij worden in essentie meerjarige gewassen (bomen, struiken) op een klimaatslimme manier gecombineerd met éénjarige gewassen (groenten, granen) of vee. Deze combinatie is al met stip opgenomen in de kabinetsvisie op de toekomst van onze (kringloop)landbouw. Het klimaatakkoord zet daarom in op de realisatie van maar liefst 31.000 hectare aan agrobosbouw tussen nu en 2030.
Probleem is dat het in onze wet- en regelgeving altijd gaat over óf landbouw óf natuur, iets er tussenin lijkt nog niet te bestaan. Geleidelijke overgangen tussen landbouw en natuur zijn noodzakelijk. We kunnen bijvoorbeeld met een nieuwe tussencategorie gaan werken: agronatuur. Die categorie kan ook worden gebruikt in ons hele landschap, zoals in de vorm van (stikstof)buffers tussen stad en platteland of tussen de landbouw waar die intensiever wordt enerzijds en de natuur anderzijds.
Een andere organisatievorm, gekoppeld aan ons héle landschap en niet aan alleen natuur of alleen landbouw, is wat ons betreft ook serieus het overwegen waard. Waarom zouden organisaties als Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en de twaalf provinciale landschappen niet kunnen opgaan in nieuwe, compacte, onder directe democratische controle staande en vooral klimaatslimme gebiedsorganisaties? Het woord ‘gebiedsgericht’ komt niet voor niets achttien keer voor in de eerste brief van het kabinet over de stikstofproblematiek.
Een positieve manier om de vertrouwenscrisis tussen overheden en boeren aan te pakken is: biologische, agro-ecologische landbouw van extra (bio)brandstof voorzien, voor die 85 procent boeren die graag stevige stappen willen zetten met verduurzamen. Laten we hen in de volle breedte, financieel en met wet- en regelgeving, ondersteunen bij de overstap naar bedrijven die per hectare minder, maar beter produceren. En bij het terugbrengen van de 400.000 kilometer aan landschapselementen zoals houtwallen die we sinds de Tweede Wereldoorlog zijn kwijtgeraakt. Dat is goed voor ons landschap, de biodiversiteit, de bodem, het klimaat (CO2-vastlegging), en voor de productie van eiwit, fruit, noten en binnenlands hout. Op die manier kunnen we een degelijk toekomstperspectief bieden voor ons allemaal.
Lees ook:
De ergste stikstofpijn voor de coalitie moet nog komen
Stikstof is veruit het moeilijkste dossier voor het kabinet. En de pijn wordt nog veel erger. Als het nu al zo’n moeite kost, hoe moet dat dan bij volgende maatregelen?
Schrappen in natuurgebieden wordt een moeilijk verhaal
Onverwachts wil het kabinet toch schrappen in Natura 2000-gebieden. Twee maanden geleden noemde minister Carola Schouten (landbouw) dit nog ‘juridisch ongelooflijk ingewikkeld’, woensdag zei zij dat ze deze optie wil voorleggen aan de Europese Commissie. Wat is er in de tussentijd veranderd?
Koeien tussen de walnotenbomen, dat is het nieuwe boeren
Agroforestry, een combinatie van landbouw en bosbouw, heeft volgens landbouwkundigen de toekomst en kan helpen de stikstof- en CO₂-uitstoot te verminderen. Er zijn honderden combinaties mogelijk. Zo laten Jan en Hanne Cremers op hun Hanne Hoeve in Westerhoven vleeskoeien grazen tussen twee hectare walnotenbomen.
